เงินทุนหมุนเวียนสำหรับเจ้าของธุรกิจ

ทำไม SME ต้องเข้าใจเงินทุนหมุนเวียน

สำหรับธุรกิจขนาดใหญ่ เขามีฝ่ายการเงินดูแลตัวเลขเหล่านี้ให้ แต่สำหรับ เจ้าของกิจการ SME ส่วนใหญ่

• เป็นทั้ง “เจ้าของ–ผู้จัดการ–ฝ่ายขาย–ฝ่ายการเงิน” ในคนเดียว

• เวลาคิดเรื่องเงิน มักมองแค่ “กำไรขาดทุน” แต่ไม่ค่อยได้ดู “เงินหมุนจริงในแต่ละเดือน”

ผลที่ตามมาคือ

• ขายดี แต่วงจรเงินสด “ตึง” ตลอด

• ต้องคอยหาสินเชื่อระยะสั้น,สินเชื่อไม่มีหลักทรัพย์ค้ำประกัน มาอุดช่วงเงินขาดมือ

• บางคนไปพึ่ง แหล่งเงินทุนนอกระบบ เพราะเข้าใจว่าธุรกิจตัวเอง “มีกำไร” เลยคิดว่ากู้เพิ่มได้

ถ้าเข้าใจ เงินทุนหมุนเวียน คือ อะไร คุณจะเริ่มเห็นว่า

• ธุรกิจของคุณ “ขาดเงิน” หรือแค่ “ติดอยู่ในสต๊อก/ลูกหนี้การค้า”

• ปัญหาจริงอยู่ที่ “ขายไม่ดี” หรืออยู่ที่ “เครดิตเทอม–การเก็บเงิน–การซื้อเกินจำเป็น”

• ก่อนคิดจะหาเงินเพิ่มจากภายนอก คุณควร “ปล่อยเงินตัวเองให้ไหลลื่นขึ้น” ก่อน

พูดง่าย ๆ คือ เงินทุนหมุนเวียน = เลือดที่หล่อเลี้ยงธุรกิจในชีวิตประจำวัน
ถ้าเลือดหมุนไม่ดี ต่อให้หัวใจแข็งแรง (ยอดขายดี) ร่างกายก็ยังล้มได้อยู่ดี

เงินทุนหมุนเวียนคืออะไร

ในเชิงการเงิน “เงินทุนหมุนเวียน” (Working Capital) คือ

เงินที่ใช้หมุนในกิจการ ระหว่างช่วง
“ซื้อของ/ผลิต – เก็บสต๊อก – ขาย – รอลูกค้าจ่าย – จ่ายซัพพลายเออร์/ค่าใช้จ่ายต่าง ๆ”

ถ้าจะสรุปแบบสมการง่าย ๆ

• เงินทุนหมุนเวียนสุทธิ (Net Working Capital)
  = สินทรัพย์หมุนเวียน – หนี้สินหมุนเวียน
  
  

สำหรับ SME ไม่ต้องไปเครียดกับศัพท์บัญชีมากก็ได้ ให้คิดภาพง่าย ๆ ว่า

• เงินสด + เงินในบัญชี

• สินค้าคงคลังในโกดัง/ร้าน

• ลูกหนี้การค้า (ยอดที่ออกบิลแล้ว แต่วนังรอเขาจ่าย)

สามอย่างนี้คือ “ของที่เป็นเงินเรา แต่ยังไม่กลายเป็นเงินสดในมือ”

ลบด้วย

• เจ้าหนี้การค้า (ยอดที่เรายังไม่ได้จ่ายให้ซัพพลายเออร์)

• ค่าใช้จ่ายระยะสั้นที่กำลังจะถึงเวลา เช่น ค่าเช่า ค่าแรง ภาษี ฯลฯ

สิ่งที่เหลือ คือ “กันชน” ที่ทำให้ธุรกิจไม่สะดุดเวลามีอะไรผิดจังหวะ

เงินทุนหมุนเวียนต่างจากกำไรอย่างไร

จุดที่ทำให้เจ้าของกิจการจำนวนมากสับสนคือ

“ในงบมีกำไร แต่ในบัญชีไม่ค่อยมีเงิน”

เพราะ กำไร กับ เงินทุนหมุนเวียน/กระแสเงินสดธุรกิจ เป็นคนละเรื่องกัน

กำไร = ผลต่างระหว่าง “รายได้ – ต้นทุน – ค่าใช้จ่าย”

• คิดตาม “ช่วงเวลา” เช่น เดือนนี้ ขายได้เท่าไร มีต้นทุน–ค่าใช้จ่ายเท่าไร

• ไม่ได้ดูว่า “เงินสดเข้า–ออกจริง” เมื่อไหร่

เงินทุนหมุนเวียน = การไหลของเงินสดในธุรกิจ

• ดูว่าระหว่างเดือน

  • เราซื้อของเมื่อไหร่ จ่ายเงินเมื่อไหร่

  • ขายของเมื่อไหร่ เก็บเงินได้เมื่อไหร่

• ถ้าซื้อของวันนี้ แต่ลูกค้าจ่ายอีก 60 วัน
  → กำไรอาจรับรู้แล้ว แต่เงินสดยังไม่มา

ตัวอย่างง่าย ๆ

• คุณขายของล็อตใหญ่ได้กำไร 200,000 บาท

• แต่ให้เครดิตลูกค้า 60 วัน

• ขณะที่คุณต้องจ่ายค่าสินค้า/ค่าแรง/ค่าเช่า ภายใน 30 วัน

ผลคือ

• บนกระดาษ → กำไรดี

• ในความเป็นจริง → เงินสดไม่พอหมุน ต้องไปหาเงินมาโปะช่วงรอเก็บหนี้

นี่คือเหตุผลที่ “ดูแต่กำไร” ยังไม่พอ ต้องเข้าใจ เงินทุนหมุนเวียน คืออะไร และมันต่างจากกำไรยังไงด้วย

ส่วนประกอบหลักของเงินทุนหมุนเวียน

เพื่อบริหารเงินทุนหมุนเวียนให้ดี คุณต้องรู้ก่อนว่า “มันประกอบด้วยอะไรบ้าง”

โดยทั่วไปมักดู 3 ตัวหลัก ๆ คือ

สินค้าคงคลัง

• คือสินค้าที่คุณซื้อมาเก็บไว้ หรือของที่ผลิตแล้วรอขาย

• เยอะไป → เงินสดจมอยู่ในของที่ยังไม่ขาย

• น้อยไป → ขายดีแต่ของไม่พอ ส่งของไม่ได้ เสียโอกาสและเสียลูกค้า

เป้าคือ “มีเท่าที่ต้องใช้–ขายได้จริง” ไม่ใช่ซื้อเผื่อทุกอย่างจนเงินจม

ลูกหนี้การค้า

• คือยอดเงินที่คุณออกบิลไปแล้ว แต่ลูกค้ายังไม่จ่าย

• ยิ่งให้เครดิตเทอมนาน ยิ่งต้องใช้เงินทุนหมุนเวียนมาก

• ถ้าลูกหนี้จ่ายช้า → เงินสดตึงทันที แม้จะมีกำไรในบัญชี

ธุรกิจ B2B ส่วนใหญ่จะเจอปัญหาตรงนี้บ่อย จึงมีเครื่องมืออย่าง แฟคตอริ่ง มาช่วย (รายละเอียดไปอ่านต่อในบทความ สินเชื่อแฟคตอริ่งคืออะไร ช่วยแก้ปัญหาเงินขาดมือให้ SME ได้อย่างไร)

เจ้าหนี้การค้า

• คือยอดที่เรายังไม่ได้จ่ายให้ซัพพลายเออร์

• ถ้าได้เครดิตเทอมดี ๆ เช่น 30–60 วัน เท่ากับ “มีคนให้เรายืมเงินหมุนฟรีช่วงสั้น ๆ”

แต่ต้องบริหารอย่างมีมารยาท

• จ่ายตรงตามนัด

• ถ้ามีปัญหาต้องโทรคุย ไม่หายไปเฉย ๆ

ไม่อย่างนั้นจะเสียเครดิต และกลายเป็นต้องจ่ายสดหรือเครดิตเทอมสั้นลง → เงินทุนหมุนเวียนตึงหนักกว่าเดิม

วิธีคำนวณเงินทุนหมุนเวียนเบื้องต้น

ไม่จำเป็นต้องเป็นนักบัญชี ก็พอคำนวณคร่าว ๆ ได้

1) ดูเงินทุนหมุนเวียนสุทธิ (Net Working Capital)

สูตรง่าย ๆ

เงินทุนหมุนเวียนสุทธิ = สินทรัพย์หมุนเวียน – หนี้สินหมุนเวียน

ในมุม SME ให้โฟกัสประมาณนี้

สินทรัพย์หมุนเวียน

• เงินสด/เงินฝาก

• สินค้าคงคลัง

• ลูกหนี้การค้า

หนี้สินหมุนเวียน

• เจ้าหนี้การค้า

• หนี้ระยะสั้นที่ต้องจ่ายในปีนี้ (ค่างวดสินเชื่อระยะสั้น ฯลฯ)

ถ้า

• เงินทุนหมุนเวียนสุทธิ “เป็นบวก” → พอมีกันชน

• เงินทุนหมุนเวียนสุทธิ “ติดลบ” → ต้องระวังกระแสเงินสดมากเป็นพิเศษ

2) ใช้ตัวชี้วัดแบบง่าย ๆ ที่เจ้าของกิจการดูเองได้

ลองถามตัวเองด้วยคำถามเหล่านี้แทนสูตรยาว ๆ

• ของค้างสต๊อกเฉลี่ยกี่วันกว่าจะขายได้ (ยิ่งนาน = เงินยิ่งจม)

• ลูกหนี้โดยเฉลี่ยกี่วันถึงจ่าย (ยิ่งนาน = ต้องใช้เงินทุนหมุนเวียนเยอะ)

• เราได้เครดิตเทอมจากซัพพลายเออร์กี่วัน

ไอเดียคือ

อยากให้ “วันเก็บเงินลูกหนี้ + วันค้างสต๊อก” ไม่ห่างจาก “วันเครดิตเทอมที่เราได้” มากเกินไป

ถ้าช่องว่างตรงนี้กว้างมาก = ธุรกิจต้องใช้เงินทุนหมุนเวียนเยอะ
ตอนนั้นแหละ ถึงค่อยไปดูว่า จะใช้แหล่งเงินทุนเสริมแบบไหน (เช่น สินเชื่อระยะสั้น, OD, แฟคตอริ่ง)
ซึ่งมีเปรียบเทียบไว้ในบทความ เปรียบเทียบแฟคตอริ่ง OD และสินเชื่อระยะสั้น แบบไหนเหมาะกับธุรกิจคุณ

เทคนิคบริหารเงินทุนหมุนเวียนให้ธุรกิจไม่สะดุด

เข้าใจหลักการแล้ว มาดูวิธี “ลงมือทำ” กันบ้าง

เก็บเงินเร็ว

• ออกบิลให้ไวที่สุดหลังส่งมอบงาน

• โทรตามหนี้อย่างมืออาชีพ มีระบบ ไม่ใช่คิดได้ค่อยโทร

• ถ้าเป็นไปได้ อาจเสนอส่วนลดเล็กน้อยให้ลูกค้าที่ “จ่ายก่อนกำหนด”

เป้าหมายคือ “หุบช่องว่างช่วงที่เงินไปค้างอยู่กับลูกค้า” ให้แคบที่สุด

จ่ายช้าอย่างมีมารยาท

ไม่ได้หมายความให้เบี้ยว แต่คือ

• ใช้เครดิตเทอมให้เต็มสิทธิ์ เช่น ได้ 30 วัน ก็จ่ายวันก่อนครบกำหนด ไม่ใช่จ่ายวันแรก

• ถ้ามีปัญหากระแสเงินสด ให้คุยกับซัพพลายเออร์ล่วงหน้า ขอเลื่อนภายในขอบเขตที่เขารับได้

คุณค่าของซัพพลายเออร์ที่ “เข้าใจและไว้ใจเรา” มีค่ามากกว่าเงินสดก้อนเล็ก ๆ เสมอ อย่าทำให้เขาเสียความเชื่อมั่น

ลดสต๊อกเกินจำเป็น

• ตรวจของคงคลังเป็นประจำ ว่ามีอะไร “นอนตาย” อยู่บ้าง

• จัดลำดับสินค้า: ตัวไหนขายเร็ว (หมุนไว) ตัวไหนขายช้า (เงินจม)

• ปรับสั่งของให้ใกล้กับยอดขายจริงมากขึ้น ไม่ซื้อเยอะเพราะส่วนลดอย่างเดียว

ทุกบาทที่จมในสต๊อก = เงินทุนหมุนเวียนที่ไป “นอนอยู่บนชั้นวางของ”

ใช้แฟคตอริ่งหรือ OD อย่างเหมาะสม

เครื่องมืออย่าง แฟคตอริ่ง และ วงเงิน OD เป็นตัวช่วยเงินทุนหมุนเวียนที่ดีมาก ถ้าใช้เป็น

• แฟคตอริ่ง → เหมาะกับธุรกิจที่ขายแบบเครดิตให้ลูกค้านิติบุคคลบ่อย ๆ

• OD → เหมาะกับใช้เป็นกันชนเวลาค่าใช้จ่ายมาก่อนรายได้

แต่ตามโน้ตในแผน เราจะไม่ลงลึกถึง “เงื่อนไขผลิตภัณฑ์” ในบทความนี้
รายละเอียดเจาะลึกไปอ่านต่อได้ในบทความเหล่านี้แทน

• สินเชื่อแฟคตอริ่งคืออะไร ช่วยแก้ปัญหาเงินขาดมือให้ SME ได้อย่างไร

• วงเงิน OD คืออะไร ใช้อย่างไรให้ธุรกิจไม่จมดอกเบี้ย

• เปรียบเทียบแฟคตอริ่ง OD และสินเชื่อระยะสั้น แบบไหนเหมาะกับธุรกิจคุณ

สรุป: เงินทุนหมุนเวียนดี = ธุรกิจหายใจโล่ง

สรุปอีกครั้งแบบสั้น ๆ

• กำไร บอกว่า “เราทำธุรกิจคุ้มไหมในเชิงตัวเลข”

• เงินทุนหมุนเวียน บอกว่า “เราจะอยู่รอดระหว่างเดือนอย่างสบายหรือหายใจไม่ทั่วท้อง”

ถ้าดูแต่กำไร แต่ไม่ดูเงินหมุน

• อาจเผลอขยายกิจการเร็วเกินไป โดยที่เงินสดไม่พอสนับสนุน

• ต้องวิ่งหาแหล่งเงินทุนระยะสั้นตลอดเวลา ทั้งที่จริง ๆ ปัญหาอยู่ใน “เครดิตเทอม–สต๊อก–การเก็บหนี้”

แต่ถ้าเข้าใจและบริหาร เงินทุนหมุนเวียน คืออะไร และทำงานยังไงในธุรกิจเรา

• จะรู้ว่าควรแก้จุดไหนก่อน: สต๊อก, ลูกหนี้, เจ้าหนี้ หรือโครงสร้างต้นทุน

• จะเลือกใช้ แหล่งเงินทุนธุรกิจ SME ภายนอกได้อย่างมีสติ ไม่กู้เกินจำเป็น

• ธุรกิจจะ “หายใจโล่งขึ้น” แม้ยอดขายจะยังไม่ได้โตแบบพุ่งแรง

แนะนำ

ถ้าไม่มั่นใจว่าเงินทุนหมุนเวียนของธุรกิจเพียงพอหรือไม่ ลองให้เราช่วยวิเคราะห์ตัวเลขเบื้องต้นฟรี

เพียงสรุปข้อมูลง่าย ๆ เช่น

• ยอดขายเฉลี่ยต่อเดือน

• เงื่อนไขเครดิตเทอมที่ให้ลูกค้า และที่ได้รับจากซัพพลายเออร์

• สต๊อกเฉลี่ย และภาระหนี้ระยะสั้นที่มีอยู่

ทีมที่ปรึกษาจะช่วยดูให้ว่า

• เงินทุนหมุนเวียนของคุณ “ตึงไปหรือหลวมไป”

• มีจุดไหนที่ปรับได้ทันทีโดยไม่ต้องรีบกู้เพิ่ม

• ถ้าจำเป็นต้องใช้สินเชื่อจริง ๆ ควรเริ่มดูทางเลือกแบบไหนก่อน

และอย่าลืมทำ ลิงก์ตัวหนา เชื่อมบทความนี้ไปหาหน้าอื่นที่เกี่ยวข้อง เช่น

• แหล่งเงินทุนธุรกิจ SME มีอะไรบ้าง เลือกแบบไหนให้เหมาะ

• สินเชื่อแฟคตอริ่งคืออะไร ช่วยแก้ปัญหาเงินขาดมือให้ SME ได้อย่างไร

• วงเงิน OD คืออะไร ใช้อย่างไรให้ธุรกิจไม่จมดอกเบี้ย

• เปรียบเทียบแฟคตอริ่ง OD และสินเชื่อระยะสั้น แบบไหนเหมาะกับธุรกิจคุณ